Л.Гүндалай: Хуулийнхан ч дээгүүрээ бас мафийн сүлжээнд орчихсон юм билээ

Өчигдөр УИХ-ын ги­шүүн Л.Гүндалайгийн бү­рэн эрхийг түдгэлзүүлэх тухай өнөөх гайтай бичиг УИХ-д дахиад л ирсэн.  Үүний дагуу УИХ-ын Хал­дашгүй байдлын  дэд хо­роо хуралдсан юм. Гуниг­гүй сэргэлэн Л.Гүндалай ги­шүүн урьдынх шигээ л инээмсэглэн сэтгүүлчид­тэй эелдэгхэн харилцаж байсан хэдий ч  сэтгэл нь   нэг л хөндүүрлээд яваа нь илт байлаа. Ингээд түүн­тэй ярилцсанаа толи­луулж байна.

-Хэсэг хугацаагаар чи­мээгүй байсан өнөөх гай­тай бичиг бас дахиад хү­рээд ирээ юү?
-Тийм ээ, дахиад л ирсэн. Гэхдээ арай хэд хоногийн өмнө ирсэн юм шиг байгаа юм. Орон нутгийн сонгууль яваг­даж байсан болохоор ард түмний сэтгэл санаанд нө­лөөлнө гээд гаргаж тавиагүй юм шиг байна билээ. Ямартай ч би тэгж ойлгосон.  Тэгээд л өнөөдөр гэнэтхэн гаргалаа гэж бодсон.

-Та гадагшаа явах гэж байсан  юм уу?
-Тийм ээ, би уг нь маргааш (өнөөдөр)  Солонгос руу олон улсын парламентын гишүү­дийн эвслийн хуралд явах байлаа. Тэр эвслийн Монгол талын дарга нь би юм л даа.

-Таныг оргоод явах нь гэж цаадуул чинь сандар­сан юм байна л даа.
-Тийм юм байлгүй дээ. 2003 онд бас намайг олон улсын хуралд явах гэж байхад он­гоцны буудал дээрээс шууд баривчилж "Ганц худаг"-т хорьж байсан гашуун турш­лага бий. Өнөөдөр ч гэсэн онгоцны билет бүх юмаа за­хиалчихсан байлаа. Гэвч  энэ явдлаас болоод хойшлуу­лахаас өөр аргагүй боллоо.

-Нотлох баримтгүй гээд буцаачихсан байсан энэ хэрэг бас дахиад л босоод ирэхийн учир юу юм бол оо?
-Тэд  "Гүндалайгийн хэрэг  нотлогдсон"  гэх мэтээр ярьж намайг байнга  гүтгэж дором­жилдог шүү дээ. Хэрвээ Мон­гол Улсад хууль гэж байдаг бол хүнийг шүүхээр гэм бу­руу­тай нь тогтоогдсон үед л хэрэг хийсэн байна аа гэж үзэх ёстой. Гэтэл энэ проку­рор, Авлигатай тэмцэх газ­рынхан хэвлэлийн бага хурал хийх нэрийдлээр намайг баа­хан гүтгэдэг.  Гүндалай бол тэдний хувьд хойд талын хар овоохой юм шиг байгаа юм. Өөр хэнийг ч хэрэг нь нотлог­доогүй бай­хад ингэж гүтгэ­дэггүй атлаа намайг бол аль дуртайгаараа л хэлж ярьдаг болоод  нэг жилийн нүүр үзэж байна. Тэ­гээд л нот­логдоогүй хэргээр ял­лах гэж УИХ-д  эрхийг маань түд­гэлзүүлэх гэж өргөн барьдаг. Ямар ч баримт но­толгоогүй шүү. Гүндалай гэдэг хүн нүдэнд нь орсон мах, шүдэнд нь орсон хог юм билээ л дээ. Энэ бол улс төрийн зохион байгуу­лалттай, намайг улс төрөөс зайлуулах гэсэн зохиомол  хэрэг.  Миний нэр хүндийг л гутаах гэж ингэж байгаа юм.

-Тэгээд тэд зорилгодоо хүрч чадаагүй биш үү. Учир нь та дахиад л Хөвсгөлөөс сонгогдоод гараад ирлээ шүү дээ.  
-Тэгсээн. Хөвсгөлийн ард түмэн намайг нэгээр гаргаж ирсэн. Тэд надад итгэдэг надаар төрөө түшүүлэхийг хүссэн. Ард түмэн гэж сайхан юм.

Улс төрийн гүтгэлгэд өр­төж хэлмэгдэж, аль муугаа­раа дуудуулж байсан намайг үнэн учрыг нь ялгаад итгэлээ өгөөд л дахин сонгосон. Энэ бол хамгийг том шалгуур, хамгийн том илтгэл, бас хам­гийн том даалгавар.  Өөр надад юу ч хэрэггүй.  Би чинь бас ард түмний хүү юм билээ. 

-Таныг буруутгах гэсэн зорилго зөвхөн Авлигатай тэмцэх газар, прокурорт биш их дээр оршиж байх шиг санагдах юм?
-Найман жил улс төрд хий­сэн миний тэмцлийг нэг бүрч­лэн эргээд санах юм бол би их олон хүний дургүйг хүр­гэ­сэн гэдэг нь харагдах байх. Би Монголд монополь казино байгуулах гэж  байсан томоо­хон хүчийг зогсоосон.  Таван­толгой, Оюутолгойн дийлэнх хувийг ард түмэнд өгөхийн төлөө тэмцсэн.  Бороо гоулд руу дайрч орж байлаа. Олон хүнийг хээл хахуульд автсан гэж би ил шүүмжилж байсан.   Ер нь олон зүйлд саад тотгор болсон л доо. Тэрнийхээ л горыг амсаж байх шиг байна. Даанч Монголд шударга ёс алга. Хуулийнхан  хэн нэгний утсан хүүхэлдэй болсон гэд­гийг би мэдэж авлаа.

-Нямдорж Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд бол­чихлоо. Нэгэн цагт та хоёр улс төрийн тавцанд нэлээд ширүүхэн маргал­даж явсан. Магадгүй хууль  зүйн сай­дын хатгаас орж өнөөх аюул дагуулсан бичиг да­хиад ирсэн юм биш байгаа?
-Нямдоржийг би  сайн хуульч,  туршлагатай парла­ментч гэж  бодож явдаг. Яах вэ, бид хоёр нэлээд муудал­цаж явсан нь үнэн. Гэхдээ Нямдоржид үнэлэхгүй байхын аргагүй нэг чанар бий. Юу гэвэл тэр далдуур юм хийдэг хорон санаатай хүн биш. Хэлэх гэснээ ил хэлчихдэг л хүн. Би тэрийг нь олж харсан юм. Тиймээс би Нямдоржийг хардахгүй байна. Тэр хүн хүний мөс чанар гэж их ярьдаг болохоор би түүнд итгэж байгаа. 

-Халдашгүй  байдлын дэд хорооны хуралд проку­ророос хэн хэн ирэв?
-Цэрэнбалтав прокурор ирсэн.

-Тэгээд юу болов оо. Халдашгүй байдлын дэд хороо ямар шийдвэр гарга­сан бэ? 
-Халдашгүй байдлын дэд хорооны хурал дуусах үедээ намайг дуудсан. Намайг оро­ход прокурор өөрийнхөө тавь­сан бичгийг буцааж ава­хаар тохиролцчихоод байсан юм билээ.  "Бичгээ буцааж ава­хаар тохиролцлоо, Гүн­далай гишүүн ээ" гэж надад хэлсэн. Хоёр гурван зүйл тодруулж асуугаад л болсон. Тэгээд Халдашгүй байдлын дэд хо­рооныхон прокурорт "За та нар тэр ярьсан ёсоороо бич­гээ буцааж аваарай" гэж хэ­лээд л хурал тарсан  даа.

-Тийм амархан буцаа­гаад авчих л байсан юм бол тэд яах гэж ингэж нийгэмд жүжиг тавьдаг байна аа?
-Нарийн ширийнийг нь би мэдэхгүй юм. Ямар ч байсан л миний эрхийг түдгэлзүүлэх асуудал хууль эрх зүйн үн­дэс­лэлгүй болсон.  Би өөрөө найман үндэслэл  гаргаж тавь­сныг бүгд л уншаад сууж байсан.

-Өдөр нь өгчихөөд л орой нь буцаагаад авчихдаг энэ шоглоомоос болоод  гэр бүлийнхэн тань хям­раад сүйд болж байгаа биз  дээ?
-Ямар олиг байхав. Бүтэн жил хууль хяналтын бай­гууллага хэвлэл мэдээллээр намайг гүтгэлээ ш дээ.  Хэв­лэ­лийнхэн өдөр алгасахгүй шахам намайг бичлээ.  Гэр бүл,  ах дүү нарт маш хүнд  байгаа нь мэдээж. Бүтэн нойр­той ч хонож чадахгүй байна ш дээ. Аав маань ч их зовж шаналж байгаа.  Бие нь ч тааруу байгаа. Аавдаа со­нин уншуулахгүй, телевиз үзүү­лэх­гүй байхыг хичээдэг бол­сон. Гэрийнхэндээ аавд элдэв юм үзүүлэв ээ гэж байнга захидаг.

-Аав тань өндөр настай юу?
-Одоо 90 дөхсөн хүн шүү дээ.

-Нутагтаа байгаа юу, энд бий юу? 
-Манай аав нутагтаа байж байгаад бие тааруухан бай­хаар нь энд аваад ирсэн.  Сүүлийн нэг жил аавыгаа хямраахгүй гэж  их л хичээ­лээ.  Гэвч  хотод телевизийн суваг олон болохоор хэцүү юм аа. Ер нь их дарамттай амь­дарч байна.

-Өнөө л гуниггүй,  нар­гианч Гүндалай баргийн юманд сэтгэлээр унадаггүй хүн байлаа. Гэвч уучлаа­рай,  өнөөдөр харахад та дот­роо­соо нурж яваа чинь ил байна.
-Тиймээ, надад үнэхээр шаналгаатай хэцүү байна. Хийгээгүй хэргийн төлөө хэв­лэл мэдээллээр яллуулж, хуулийн байгууллагууд байс­хийгээд л бүрэн эрхийг маань түдгэлзүүлнэ, шоронд хийнэ гээд байхаар бие хямардаг болсон.  Би баргийн юмыг тоодоггүй хүн. Гэвч үнэхээр энэ чинь хамрын ханиад шиг юм байна.  Сүүлийн нэг жилд хоёр шанаанаасаа илэрхий бууралтаж  байна. Огт цагаан үсгүй хүн байсан юм шүү. Одоо тэгэхэд  хар л даа.  Бас нойр муутай болоод байх шиг.   Гэхдээ би нэг зүйлд л итгэдэг. Ард түмэн үнэн зөвийг ялга­на. Гүндалай авлига аваагүй гэдгийг ойлгоно.  Гэхдээ бас надад өөрөөрөө бахархах юм байна аа. Би үнэхээр лидер юм байна. Хэрвээ би хэн ч биш байсан бол өнөөдөр на­майг хэн тоож оролдохов.  Би хийсэн юмтай хэлэх үгтэй аавын хүү гэж өөрийгөө бод­дог. Би хүүхдийн мөнгийг санаачилж олон хүүхэд, гэр бүлийг орлоготой болгосон.

-Зарим хуульчид "Гүн­далай үнэхээр л буруугүй юм бол эрхээ түдгэлзүүлж шалгуулчихаад буруугүй гэдгээ нотлоод буцаад УИХ-даа суу л даа. Юунаас нь айгаад байгаа юм бэ" гэдэг. Энэ  шийдэл таны зан ча­нар­тай уг нь их гоё то­хирно. Танд ийм бодол алга уу?
-1998 оны гашуун бөгөөд эмгэнэлт туршлага бий шүү дээ. УИХ-ын гурван гишүү­нийг казиногийн гэх хэргээр эрхийг нь түдгэлзүүлж хорь­чихоод  сүүлдээ өөр хэргээр ялласан. Түүнээс болоод нэг нь амь насаа алдаж ха­рам­салтай хэрэг болоод өнгөр­сөн. Сая 2007 онд бас гурван гишүүнийг Хадгаламж банкны мөнгөөр Солонгосын казинод тоглосон гэх хэрэг бөөн дуу­лиан тарьж байснаа бас л хэрэгсэхгүй болсон.

Дараа нь өнөө гурван ги­шүүнээ буман нарны гэрэл гэдэг хэргээр эрхийг нь түд­гэлзүүлэх гээд бас л асуудал  оруулаад ирсэн. Үүндээ  намайг татан оролцуулахыг  хичээ­сэн.  Дангаар нь Гүн­далайг аваад явбал нийгэм үнэм­шихгүй гэж бодсон байх. Угаасаа ч нийгэм хүлээж авах­гүй шүү дээ. Тиймээс л тэр гурвыг эхэлж оруулаад түүгээрээ далимдуулж  на­майг татаад,  дараа нь нөгөө гурвын эрхийг  буцааж сэр­гээгээд намайг ганцааранг нь үлдээх гэсэн санаа байсан юм.  Би үүнийг нь сайн ойлгож байсан л даа. Манай Бат-Үүл ч яг ингэж хэлж анхааруулж  байлаа. Ер нь би ард түмнээс сонгогдсон УИХ-ын гишүүн. Гэтэл яагаад би энэ хэдхэн нөхдүүдийн хүссэнээр тэр эрхийг цуцлах ёстой гэж. Ард түмэн надад даалгавар өгч УИХ-д илгээсэн. Миний сон­гогчдын дэргэд энэ Авлигатай  тэмцэх газрынхан,   прокуро­рын­хон юу юм бэ. Хэрвээ би  хууль шударга гэж итгээд эрхээ түдгэлзүүлэх юм бол бусдын гар хөл болсон энэ хэдэн хуулийнхан намайг амьдаар минь тал талаас зулгааж иднэ ш дээ. Чоно гөрөөсийг сүрэглэн хөөж бай­гаад тал талаас нь зул­гаа­даг­тай яг адилхан байхгүй юу.

-Одоо тэгээд тэр бичиг бас хэсэг хугацааны дараа дахиад л ирэх байх даа?
-Дахиад ирэх байх аа.

-Хүнийг аажуухан хэр­нээ хорлонтойгоор хэмлэж сэтгэл санаагаар нь үхүүлж байгаа хөгийн ч үйлдэл юмаа даа?
-Улс төр бол  бохир юм байна. Тэр дундаа Монголын улс төр бохир балиарын туйл гэдэг нь харагдаж байгаа юм. 

-Ингэж байхаар энэ улс төрийг орхиод явчихъя гэсэн бодол төрөх юм уу?
-Урьд өмнө нь ерөөсөө тэгж боддоггүй байсан.  Харин энэ явдлаас болоод хааяа тэгж боддог болчихоод байгаа шүү. Амьдралд муугаар  нө­лөө­лөөд дарамтад ороод ирэхээр бас юм бодох юмаа.

-Та Эрүүл мэндийн сайд болъё гэж байгаад бүр тэр салбарт ажиллах бяр чадал тань амтагдаж байгаад болж билээ. Одоо харин дэмий юм хийж дээ гэж боддог уу?  
-Би эмч хүнийхээ хувьд Эрүүл мэндийн сайд болоод олон юм хийе гэж төлөвлөж бодож байсан. Даанч намайг хэдэн талаас минь хавчаад ажил хийлгээгүй. Гэхдээ би Эрүүл мэндийн сайдаар ажил­ласан тэр есөн сардаа огтхон ч харамсдаггүй. Цааш­даа энэ салбарт юу хийх ёстой, хүн ардынхаа эрүүл мэндийг хэр­хэн хамгаалах талаар маш их юм бодож байгаа. Үнэхээр хийх ажил их байгаа. Манай эрүүл мэндийн салбар дэлхийн эрүүл мэн­дийн  сал­бараас бараг 30 жилээр хо­цорсон. Тэгэхээр ард түмэн маань эрүүл мэн­дээ­рээ хо­хирч хэлмэгдэж байна гэсэн үг шүү дээ.

-Ард түмний нам гэж одоо байгаа юу?
-Хэдэн нөхөд үлдсэн  дээ. Надтай хамт явж тэр намыг байгуулж хамт зүтгэж явсан нөхөд маань бууриа сахиад яахаа ч мэдэхгүй  үлдсэн.

-Ард түмний намаа ор­хиод Ардчилсан намд ор­сон шалтгаан бас л энэ явдлаас болсон тиймээ? 
-Тэгсэн, үнэн. Гэхдээ би өөрөө анхнаасаа л 2000 онд Ардчилсан намыг ялагдчих­сан байхад нь  элсэж байсан. Тиймээс би угаасаа л намаа Ардчилсан намд нэгтгэнэ гэж бодож байлаа. Даанч миний эрхийг түдгэлзүүлэх бичиг  оны өмнө УИХ-д ирсэн уч­раас Ардчилсан намын нөхөд маань "За Гүндалай чи нам­даа буцаж ир. Тэгэхгүй бол чамайг одоо хэлмэгдүүлэх нь байна шүү" гэсэн юм.  Тэгээд би буцаад орсон. Хэрвээ би Ардчилсан намд ороогүй бол яах ч байсан юм билээ,тийм үү. 

-Улс төрийн амьдралд үнэн хурц үгтэй, дайчин яваа хүмүүсийг эрүүгийн хэргээр далайлган ухарч няцаадаг явдал ажиглаг­даад байна. Тухайлбал, Хү­рэл­сүх улс төрийн карьераа  түр  зогсоолоо. Таныг ч бас тэгээсэй гэж нэг хүн хүсээд байгаа юм биш үү?
-Тиймээ, нэг хүн байтугай нэлээд олон хүн  хүсэж  за­хиалж байгаа байх.

Ер нь улс төр эдийн зас­гийн олигархиудтай хуулийн­хан ч   бас холбоо хэлхээтэй болсон байдгийг л мэдэж ав­лаа.

Эх сурвалж:Өдрийн сонин